Participatie door theater in de wijk

ELISE

Bij ZOwonen vinden we het belangrijk om onderwerpen vanuit veel verschillende invalshoeken te bekijken. Want pas als je een diamant ronddraait, gaat-ie echt schitteren. In gesprek met theatergezelschap Het Laagland over onze samenwerking. Wat een woningcorporatie in hemelsnaam met een theatermaker moet? Shh, stilte in de zaal. Laat je verrassen…

OPPOSITES ATTRACT ELISE, VERTEL, WAT DOET HET LAAGLAND ZOAL?

Wij zijn een jeugdtheatergezelschap. Met professionele acteurs en schrijvers maken we theater, voor jeugd en hun familie, door heel Nederland. Al onze voorstellingen hebben gemeen dat mensen zich gehoord en gezien voelen in wat voor vorm ze ook geboren zijn.

VERTEL EENS MEER OVER HET PROJECT ZUIDZONE?

Normaal gesproken maak je een voorstelling voor publiek. Nu doen we dat samen mét het publiek; de bewoners van Geleen-Zuid. Cultuur wordt helaas door veel mensen gezien als ‘niet voor hen bedoeld’, maar iedereen heeft een verhaal te vertellen. In dit project werken kunstenaars samen met wijkbewoners. Vanzelf ontstaat dan zelfbewustzijn. Het creëert een gevoel van: ‘Ik doe ertoe en de wijk doet ertoe’.

WAT BRACHT HET LAAGLAND EN ZOWONEN SAMEN?

Het idee komt min of meer uit de hoed van ZOwonen. Twee van de vijf flats in Geleen-Zuid staan op de lijst om te worden gesloopt. Dat gaf onrust in de wijk. Ook was er natuurlijk Corona, iedereen zat dicht op elkaar, dat gaf soms spanning. ZOwonen zocht naar een middel om verbinding te creëren. En wij hadden al ervaring met participatieproject ‘(Neet) van Hie’ in de wijk Lindenheuvel.

DAT KLINKT NIET ALS DE MAKKELIJKSTE DOELGROEP OM HET VERTROUWEN VAN TE WINNEN?

Nee inderdaad. Je moet eerst draagvlak creëren. Dat is echt noodzakelijk om wijkbewoners mee te krijgen. Er zijn veel mensen voor wie het leven flink uitdagend is. Er is weinig vertrouwen in de wereld en zeker niet in instanties. Uit ervaring met ‘(Neet) van Hie’ weten wij dat vertrouwen het allerbelangrijkste is. Daar is tijd voor nodig. Veel tijd. En onze theatermakers moeten het aandurven om in de wijk te werken zonder vooropgezet plan. Geen concrete verwachtingen, maar zien wat er ontstaat.

HOE BEGIN JE ZO’N SAMENWERKING MET WIJKBEWONERS?

Het begint altijd met een ontmoeting. Onze theatermakers zijn in de zomer van 2020 met klapstoeltjes en een koelbox met frisdrank de wijk in gegaan. Zijzelf op een stoeltje, een lege stoel ernaast. En dan maar afwachten. Mensen liepen soms drie keer voorbij. Als de nieuwsgierigheid overwon, ging er iemand zitten. En dan ontstond er een gesprek. Over dromen, verlangens. Over wat onderscheidt en wat verbindt.

Belangrijk is dat wij niet in Geleen-Zuid aanwezig zijn als maatschappelijk werker of activiteitenbegeleider. Als theatermakers hebben we geen praktische doelstellingen waardoor we volledig open kunnen staan voor wat er ontstaat, wat dat ook mag zijn. Het is bijzonder om op die manier in een wijk aanwezig te kunnen zijn.

"Al onze voorstellingen hebben gemeen dat mensen zich gehoord en gezien voelen"

EN HOE KOM JE DAN VAN EEN GESPREK TOT EEN CREATIEVE SAMENWERKING?

In de traditionele vorm zou je een verhaal ophalen en teruggeven. Dat is leuk, maar veel interessanter is het om eigenaarschap te creëren. Dat heeft meerwaarde. En dan ontstaan de ideeën. Podcasts, muurschilderingen, een voorstelling, een muziekgroep. Van alles is er al voorbij gekomen.

JULLIE ZIJN NU EEN JAAR BEZIG, IS ER EEN BEETJE ANIMO VOOR DIT PROJECT?

Zeker. Zo uit m’n hoofd hebben in het eerste jaar zeker 650 mensen meegedaan. In totaal hebben we nu al meer dan 2.250 mensen bereikt, waaronder ook online. We hebben gekozen om onze producties niet heel breed te communiceren, we wilden eerst goed voet aan de grond krijgen in de wijk en vertrouwen creëren voordat we publiek van buitenaf gingen aantrekken. We komen nu in de fase dat we wat meer de spotlights op kunnen gaan zoeken.

HOE ZIET JULLIE SAMENWERKING MET ZOWONEN ER IN DE DAGELIJKSE PRAKTIJK UIT?

Inmiddels hebben we een overlegstructuur waarbij we eens in de zes weken samenkomen. Dan bespreken we hoe we samen kunnen brengen wat we beiden aan het doen zijn. We kijken naar de actuele thema’s bij ZOwonen en hoe Het Laagland daarop in kan spelen. Als we weten dat er onrust is op een bepaalde galerij, of dat er in samenwerking met bewoners geveegd en schoongemaakt gaat worden in het kader van anti-afvalmaand, dan kunnen we daar als makers op inspelen. Wie weet ontstaat er iets.

De rol van ZOwonen is vooral faciliterend en stimulerend. Ze jagen het proces aan en verbinden partijen met elkaar. Ze leggen op tafel wat er leeft en speelt in de wijk, omdat ze daar veel ervaring mee hebben. Vanuit die hoedanigheid doen ze handreikingen. Zonder al te veel sturing te willen geven, want ze begrijpen heel goed dat dat het creatieve proces zou kunnen verstoren. Ze geven ons alle ruimte.

HEEFT JULLIE AANPAK DENK JE MEERWAARDE VOOR ZOWONEN?

Voor een woningbouwcorporatie is het fijn als bewoners zich thuis voelen. Dan kunnen ze onderling problemen oplossen en zorgen ze beter voor zichzelf en hun spullen. Het heeft invloed op hoe schoon het is, hoe veilig het is, hoe het eruit ziet, op gezondheid; bewonerswelzijn werkt door op heel veel niveaus. Over twee jaar zijn er twee flats gesloopt. In de nieuwbouw komen nieuwe gezinnen en ook huidige bewoners zullen er hun intrek nemen. Wie weet hebben we dan een mooie basis weten te leggen voor de nieuwe bewonersgemeenschap.

WAAR BEN JE TROTS OP?

We hebben best iets bijzonders in handen. Er zijn landelijk zeker meer kunstenaarsinitiatieven die in een wijk werken en verhalen ophalen. Maar er zijn weinig makers die dat vanuit gelijkwaardige co-creatie doen, zonder vooropgezet plan en zeker niet voor zo’n lange periode. We zeggen bijvoorbeeld niet: we gaan een dansvoorstelling maken. We kijken echt naar ‘wat is er al’ en ‘waar is behoefte aan’. De concepten ontstaan volledig vanuit de wijk zelf. We hebben niet de illusie dat we alle ellende in de wereld kunnen oplossen, maar de optelsom van kleine dingen - één iemand het vertrouwen geven dat er mensen zijn die om je geven - is zeker ook waardevol.

ZOwonen.com maakt gebruik van cookies om de website goed te laten functioneren en het gebruik te analyseren.

Meer informatie: Cookies Privacy