Waar ben je naar op zoek?
de mens
zien
Ons laatste
nieuws
Vrouw met een missie: Janneke
Voordat Janneke Wolfs bij ZOwonen aan de slag ging, heeft ze zeventien jaar in de ouderenzorg gewerkt. Daardoor kan ze het woonzorgvraagstuk in haar huidige functie goed van beide kanten zien. "In de zorg was het altijd de uitdaging om een match te maken tussen de noodzakelijke zorg en het wonen.""Want het moment dat mensen door hun beperking aan de bel gaan trekken, is vaak te laat. Wat de keuzevrijheid van de locatie en de zorginhoud aardig inperkt", licht ze toe. Jannekes ambitie binnen het woonzorgvraagstuk is daarom om levensloopbestendig léven mogelijk te maken, zodat mensen niet noodgedwongen uit hun eigen vertrouwde omgeving weg hoeven. Wat is de toegevoegde waarde van woningcorporaties in het woonzorgvraagstuk? "Woningcorporaties dienen een ander belang en kijken daardoor ook door een andere bril naar oplossingen. Als corporatie zoeken we naar duurzame, toekomstbestendige concepten. De zorggelden kunnen wij niet beïnvloeden. Maar we weten ook dat de zorg het hele woonzorgprobleem in hun eentje niet opgelost krijgt. De enige oplossing is samenwerken. Het is nu niet meer vijf voor twaalf. Het is echt één over twaalf. Als er ooit een kans is op goede samenwerking, dan is het nu."Hoe ziet die samenwerking eruit? "De woonzorguitdagingen vragen om een meervoudige samenwerking tussen de gemeente, het zorgkantoor, de zorgaanbieders en de corporaties. Die vier kunnen samen het verschil maken. Gaandeweg komen hier ook steeds meer partners uit het maatschappelijke veld bij." Wat zijn de grootste uitdagingen in deze nieuwe manier van samenwerken? Verkokerde denkwijze"We komen heel moeilijk los van de verkokerde denkwijze met z’n allen. De bereidheid tot samenwerken is er absoluut, we willen allemaal het goede doen. Maar ik zie wel dat mensen het moeilijk vinden om open en transparant naar elkaars belang te kijken en buiten de gebaande paden te treden. Simpelweg omdat de kokers van financiële verantwoording krap zijn en de kwaliteitseisen weinig ruimte geven voor vernieuwende ideeën. We worden zo begrensd met elkaar."Maar één zak geld "Daarnaast hebben we het als woningcorporatie voor alle huurders te doen, dus niet alleen voor mensen met een zorgbehoefte. Je hebt maar één zak geld. Met de keuzes die je noodgedwongen moet maken, doe je altijd iemand tekort."Waar begin je dan? "Drie jaar geleden hebben we onze zorgvisie geformuleerd. Daarin zijn we uitgegaan van de vergrijzing, de arbeidskrapte in de zorg en de financiële beperking die de zorg opgelegd heeft gekregen, waardoor ze erg moeten inboeten op kwaliteit. We hebben gekeken welke manier van wonen wij daaraan toe kunnen voegen, om zo goed mogelijk te kunnen bijdragen aan iemands welbevinden." "Onafhankelijk van elkaar kunnen partijen dat verschil niet maken, we hebben er daarom voor gekozen onze zorgvisie samen met hen op te tuigen. Het mensbelang vooropgesteld en gevraagd met welke uitdagingen zij stoeien. Die input hebben we vertaald naar onze zorgvisie, van daaruit proberen we nu samen met hen gemeenschappen op te bouwen. Ofwel in een complex, of in een bepaald gebied." Hoe ziet vastgoed eruit, in jullie nieuwe woonzorgvisie? "Met alle bovengenoemde uitdagingen, kom je uit op maatschappelijke vastgoedoplossingen die in de wijk geïntegreerd zijn. Zodat we met z’n allen minder afhankelijk worden van zorgmensen en een beetje meer van ‘omgevingsmensen’, oftewel: de wijk en de buurt. Terug naar vroeger, toen we nog naar elkaar omkeken." Diversiteit, midden in wijken "Vanuit onze gekozen zorgvisie hebben we gezegd: we bouwen niet meer voor specifieke sectoren, omdat het niet past bij inclusie. Wat het misschien samenvat is: gemengd wonen, midden in wijken, met een diversiteit aan woningen maar vooral aan mensen. Belangrijk daarbij is dat we altijd volwaardige appartementen bouwen. Omdat het voor je gevoel van eigenwaarde en autonomie superbelangrijk is om bijvoorbeeld zelf bezoek te kunnen blijven ontvangen."Gemeenschapsopbouw "De wijze waarop we de gemeenschap eromheen - samen met partners - inrichten, het ontmoeten en de zorg, dat maakt het verschil. We kijken veel meer naar oplossingen. Wat moeten we toevoegen in welk gebied, wetende welke mensen daar nu wonen. Zo ontstaan hele leuke ideeën." Noem eens een voorbeeld? Creatieve zorgoplossingen"In een seniorencomplex voegen we een ontmoetingsruimte toe, omdat senioren aangaven dat elkaar ontmoeten, een zorgpartner treffen en samen eten en drinken gemist werd. Hierbij gaan zowel een zorgpartner als een maatschappelijke opbouwwerker een rol spelen. We koppelen dus bestaande kennis en expertise aan de bewonersbehoeften, zonder hen te verplaatsen.""In een ander aanstaand nieuwbouwcomplex brengen we 30% bewoners met een sociaal hart samen met 60% senioren, simpelweg omdat bewoners hierdoor meer naar elkaar gaan omkijken. Informele aandacht zorgt ervoor dat individualisme en eenzaamheid afneemt, want ook eenzaamheid is een toenemend probleem als je ouder of beperkt wordt. Je sociale afhankelijkheid neemt toe.""We hopen en verwachten dat deze mix van bewoners ervoor zorgt dat kleine ondersteunende handelingen niet meer voor rekening van de zorg komen, maar onderling opgelost gaan worden. Net als vroeger." Wat bedoel je met ‘net als vroeger’? "We moeten toe naar de gemeenschapsvorming zoals die er vroeger was. Mensen helpen en inspireren om in wijken naar elkaar om te kijken. Waarbij de zorg niet meer prominent overneemt, maar ondersteunend gaat worden. Maak gebruik van de mensparels in de wijk, de bewoners die genegen zijn wat voor een ander te doen. Betrek ze en waardeer ze. Koppel daarnaast kleine en grotere initiatieven aan elkaar zodat wat eerst versnipperd aanbod was, collectief (en zichtbaar) beschikbaar wordt voor de hele wijk." Welk advies zou je geven aan organisaties die zich willen inzetten voor deze verandering? Dreamteam van regiehouders als kartrekker"Ergens moet iemand de kar trekken, het maakt echt niet uit wie dat is. Als ze maar bereid zijn tot samenwerken en volhouden. Dus niet bij de eerste de beste tegenslag loslaten, want deze verandering vraagt een lange adem. Dit samenwerken vraagt dan ook om elkaar echt te willen leren kennen: wat zijn je drijfveren, wat heb je nodig en wat kan ik daarbij voor je betekenen. Je kwetsbaar durven opstellen." "Het liefst zou je bij alle partners een regiehouder willen aanwijzen, die gezamenlijk het dreamteam van de regio vormt. Die het met elkaar echt gaan dóen. Kies een wijk of een complex en ga ze vanuit kansrijkheid bekijken. Wat ligt er al?" Heb je nog een slotwoord? "Het leven slaat soms hard om zich heen. Het krijgen van een beperking of aandoening brengt al genoeg ongemakken en zorgen met zich mee. Wij zijn er samen om te voorkomen dat het leven - door bijvoorbeeld een noodgedwongen verhuizing - nog zwaarder wordt. Mensen die in de zorg wonen zijn nog steeds diezelfde mensen die ze ook waren voor hun beperking. Ik hoor nog veel te vaak: ‘ze moeten die woning maar accepteren want die voldoet toch aan hun beperking?’. Dan ga je eraan voorbij dat mensen al te dealen hebben met het feit dat ze ineens weduwe geworden zijn, een beperking krijgen of wat dan ook. Moeten ze dan ook nog ingeperkt worden in hun woonkeuze? Laten we vooral niet vergeten dat we allemaal mensen zijn. Het woonzorgvraagstuk zou je altijd moeten benaderen vanuit de vraag: ‘wat als ik het was’."
Aangepaste openingstijden
Vanaf 1 oktober gaan we onze openingstijden verruimen voor onze bewoners. Ook op vrijdagmiddag verwelkomen wij ze voortaan met hun vragen. In ons Trefhuis of aan de telefoon.
Vrouw met een missie: Marcia
Marcia Adams is moeder van Noor en Saar. Saar heeft het syndroom van Down. En ‘voor de rest ben ik overdag Directeur zorg bij Dichterbij en initiatiefnemer van het SAM&ZO project’, zoals Marcia het zelf zegt. SAM&ZO is een bijzonder woonconcept waar mensen met en zonder zorgbehoefte zelfstandig samen wonen en leven in één gebouw, midden in de samenleving in Sittard. Het sleutelbegrip in het gedachtegoed van SAM&ZO is wederkerigheid. Bewoners, buren en professionele partners werken samen op alle fronten om wonen, leven en zorgen voor iedereen prettig te maken. Iedereen draagt bij aan elkaars ontwikkeling en die van de wijk. Waarom dit initiatief?"Ik vind het belangrijk dat mijn beide kinderen een bijdrage leveren aan de maatschappij. Iedereen heeft wensen en behoeften en de plicht om bij te dragen. In het zorglandschap gaat het vaak alleen om de vraagkant. Ik ben met andere ouders SAM&ZO begonnen omdat we vinden dat onze kinderen niet alleen zorgvragers zijn. Ze hebben de maatschappij ook iets te brengen. Daarnaast is het ook gedreven door een noodscenario, want een ding is zeker, zoals we de zorg nu ingericht hebben, is onhoudbaar. Wat als ik er straks niet meer ben en mijn kind is afhankelijk van zorg die niet geleverd kan worden? Daar lig ik wakker van. Want voor mijn kind is de maatschappij zo ingericht dat ze niet zelfstandig kan zijn. Ik denk dat er niets anders op zit, dan om weer met elkaar te zorgen voor een inclusieve samenleving. Waarin je naar elkaar omkijkt. En alleen dat wat professioneel moet, professionaliseert." Neem me eens mee in de dagelijkse praktijk? "Saar woont nu nog thuis. Hier heeft ze veel zelfstandigheid. We wonen op een hofje, iedereen kent haar, en als het mis gaat weet ook iedereen wie ze is. Maar ze kan niet eeuwig thuis blijven wonen en haar zorgvraag kan ook veranderen. De crux is, als je dat netwerk weghaalt dan moet je het opnieuw opbouwen, maar je ontneemt haar daarmee ook heel veel zelfstandigheid en daarmee dus identiteit. Als haar zorgvraag verandert, moet zij verhuizen. Zie het zo, jij hoeft ook niet te verhuizen als jouw huisarts met pensioen gaat."Waarom denk je dat ons zorglandschap zo ver afgedreven is van de menskant? Alles bijzonder maken "Kijk, we zijn natuurlijk een heel rijk land, maar alles is er erg op gericht om alles bijzonder te maken. We kijken steeds weer naar: ‘wat is er bijzonder aan het kind’. Of, als je het een beetje onaardig zegt: ‘wat kunnen ze niet?’. En dan gaan we dat organiseren, in plaats van dat we gericht zijn op: ‘wat kan er nu wel?" Drang tot efficiëntie "In Nederland maken we beleid. Dat vind ik ook zo’n raar iets. Wij bedenken hoe andere mensen moeten leven. Dat doen we vanuit een hele grote drang tot efficiëntie. En dat mondt gauw uit in een soort systeemdenken, in de overtuiging dat je daarmee het leven kunt vangen. Daar geloof ik niet in. Bovendien denk ik dat je daarmee voorbij gaat aan hele diepe menselijke behoeften. Ik denk dat als er over jou beleid gemaakt werd over waar je leeft, hoe je leeft, sterker nog; hoe je eten eruitziet, daar zou een gemiddelde Nederlander tegen in opstand komen. Maar onze kinderen zijn daar verbaal niet tegen opgewassen." "Weet je, de drang om het voor een ander op te lossen, is helemaal niet vanuit slechte gedachten, maar we zijn daarin zo ver doorgeslagen dat we vergeten zijn ons af te vragen of die ander wel wat opgelost wil hebben. Als ik kijk naar Saar, die heeft geen vragen hoor, die is hartstikke tevreden met haar leven en ziet zichzelf niet als iemand die iets mist. Haar zusje ziet haar ook niet zo."Wat is het grootste verschil als je kijkt naar beide dochters en hoe daar in onze maatschappij mee omgegaan wordt?Omgekeerde wereld"Ik heb een keer een discussie gehad met Hugo de Jonge toen hij nog minister was, ik denk dat dit het wel goed weergeeft. Saar was toen net achttien geworden. Ik zei tegen hem: 'weet je wat ik heel raar vind? Saar krijgt een Wajong uitkering en een zorgindicatie. Ik moet met haar naar de Rechtbank, de Sociale Verzekeringsbank en het UWV. En op alle plekken geldt: hoe meer ik haar beperking overdrijf, hoe beter zij straks gefaciliteerd is in het ontwikkelen van haar talenten.' Ondanks dat ze veel in het ziekenhuis gelegen heeft, vond ik dit het ergste wat ik in al die jaren met haar met heb moeten doen. Ook zij zei na het zoveelste gesprek: 'mama, ben ik soms te dom?'""Waar het om zou moeten gaan is dat jij en ik geld krijgen voor hoe succesvol we zijn in het werk dat we doen. En dat jij en ik investeren in onze eigen ontwikkeling om dat werk succesvol te kunnen doen. Zo zit ons hele schoolsysteem in elkaar. Alles is erop gericht dat jij je talent inzet en dat kunt verzilveren. Behalve bij Saar." Hoe zou jij het graag zien? "Stel je eens voor dat die gesprekken de volgende toon zouden hebben: 'wat wil jij bereiken, wat wil je nog ontwikkelen, hoe kun je daar een goede burger mee worden en ook iets voor iemand anders betekenen? En wat kost dat dan in jouw begeleiding?'. Hoor je het verschil?"Hoe kwamen jullie op het idee voor SAM&ZO? "Als je kijkt naar de vorm hanteren we een Scandinavisch model. Daar kun je niet zoals wij heel gesegmenteerd zorg aanbieden. Daar zijn de afstanden veel te groot voor. Daar krijgen gemeenten vanuit een coöperatieve gedachte budget dat ze samen met dorpsbewoners inzetten voor zorg. Dat is ook hoe wij het voor ons zien: dat de ouders, maar ook de jongeren die in de coöperatie stappen, elke week een bijdrage leveren vanuit hun eigen talent." "Als je in het buitenland vertelt hoe wij zorg ingericht hebben, zien ze dat niet per se als iets moois. Het wordt vaak zelfs gezien als discriminerend. Zo voel ik het ook. Wij zijn alleen maar gericht op: we zetten mensen met dezelfde uiterlijke kenmerken bij elkaar. Als we dit in andere omgevingen zouden doen staat heel Nederland op z’n achterste benen. Hier is nog een flinke mindset verandering nodig."Wat zijn jullie grootste uitdagingen en successen tot zover?"Wat heel goed gelukt is, is dat de buurt vanaf het begin enorm betrokken is. We hebben veel tijd geïnvesteerd in gezamenlijke activiteiten en de buurt staat er erg voor open. Op maandagen werken de talenten - zoals we onze kinderen noemen - ook al vanuit de wijk. Het is een wat vergrijzende wijk. Bedenk je eens wat een enorme bijdrage onze kinderen daar kunnen leveren.""De verzekeraar en overheid zijn onder de streep een hele grote winnaar in dit verhaal, want dit construct is veel goedkoper dan de huidige modellen. Het past alleen nog niet in de huidige regelgeving, dus je krijgt continu de discussie: wie betaalt wat." "In ons gesprek met het ministerie van VWS kwam dit ook heel duidelijk naar voren. De secretaris-generaal zei: pas als jullie beginnen, kunnen wij het systeem veranderen. Want wij praten alleen maar met mensen die ervan overtuigd zijn dat wat er nu is, gewoon goed is. Dus ik denk dat ons initiatief een mooi voorbeeld is van hoe het ook kan."
Wij zijn
ZOwonen
Wonen is ZOveel meer dan een dak boven je hoofd.
Daarom is woningverhuur maar een deel van wat wij doen.
Zorgeloos wonen is niet meer vanzelfsprekend.
Uitdagingen als armoede en eenzaamheid zijn dagelijks voelbaar.
Onze verantwoordelijkheid gaat ver voorbij onze muren.
We bouwen aan mensen, samen met bewoners en partners.
Dit vraagt om een creatieve en daadkrachtige aanpak.
Het is tijd om het écht anders te doen.
In een wereld die schreeuwt om verbinding,
zijn wij de pioniers van sociaal samen zijn.