Zonder wrijving geen glans

Verduurzaming en betaalbaarheid van wonen is sinds 2022 actueler dan ooit en heeft onze volle aandacht. In dit gesprek met Bob Houben (Teammanager Vastgoedontwikkeling en Inkoop) en Jordi van Hulten (Teammanager Leefbaarheid) bespreken we enerzijds het contrast tussen de regels die vanuit de wet zijn opgelegd en anderzijds de noodzaak ‘vanaf de straatkant’ om energiearmoede aan te pakken. Met als hamvraag: wat kunnen wij als woning- corporatie doen om onze bewoners maximaal tegemoet te komen?

JORDI, IK LAS DAT JE EERST ALS VRIJWILLIGER AAN HET LEGER DES HEILS VERBONDEN WAS EN DAARNA DOOR HUN ALGEMEEN DIRECTEUR GEVRAAGD BENT OM ALS PROFESSIONAL BIJ HEN AAN DE SLAG TE GAAN. JE SCHREEF DAAROVER: ‘HIJ HAD DE BALLEN OM NAAR POTENTIE IN PLAATS VAN EEN OPLEIDINGSPAPIERTJE TE KIJKEN’. HOE BEN JE VAN DAARUIT BIJ ZOWONEN TERECHT GEKOMEN?

Jordi: Eigenlijk een beetje op dezelfde manier. Ik ga wel eens op pad als gastspreker. Ik heb een bewogen leven gehad. Stond niet midden in de samenleving en heb hard gewerkt om daar wel te komen. Mijn verhaal geeft een heel andere invalshoek dan de theoretische bril waardoor de meeste organisaties kijken. Op een dag zat Janine, onze directeur bestuurder in het publiek. Janine vond mij goed bij de koers en in de samenstelling van het managementteam van ZOwonen passen.

EN VAN HET ÉÉN KWAM HET ANDER?
Jordi: Klopt. Ik ben aangenomen als Teammanager leefbaarheid en mag vanuit deze rol meedenken over het thema leefbaarheid voor de bewoners in de wijken. Net als de directeur van het Leger des Heils destijds, tonen Tom en Janine ballen door mij zo te positioneren binnen hun organisatie. Zij zien, net als ik, systemen niet als leidend, maar als volgend. Daar hou ik enorm van.

BOB, IN WELKE HOEDANIGHEID WERK JIJ SAMEN MET TEAM LEEFBAARHEID?
Bob: Als je het vergelijkt qua rolinvulling, dan is mijn team van de harde projecten; het realiseren van alle vastgoedopgaven in de vorm van nieuwbouw, renovatie, sloop en verduurzaming. Qua financiële middelen vraagt dit de grootste geldstromen binnen een woningcorporatie. Maar de personele inspanning en focus van onze organisatie ligt voor het overgrote deel bij de bewoners.

Je moet het zo zien, ZOwonen is dankzij de koers die we in 2019 vaststelden, een heel andere organisatie dan 4 jaar geleden. Vastgoed en leefbaarheid zijn eigenlijk twee gescheiden werelden die naar elkaar toegegroeid zijn. Vroeger waren we een vastgoedbedrijf met wat huurders en een callcenter.

Nu is vastgoed een middel dat onze bewoners dient. Jordi heeft een team van mensen dat affiniteit heeft met de doelgroep. Zij hebben hun voelsprieten uitstaan op sociaal maatschappelijk vlak.

LIJKT ME BEST EEN KUNST OM DIE TWEE WERELDEN MET ELKAAR TE VERBINDEN?
Bob: Het is inderdaad best lastig wat de collega’s van leefbaarheid allemaal bedenken. Hoe vertaal je al die creatieve ideeën naar echte projecten? Ik denk daarom dat wij als afdeling vastgoed een waardevolle rol hebben in het geheel.

Jordi, grinnikend: Ik ben anders een stuk grijzer sinds ik jou ken, Bob. De kant die Bob belicht, de corporatiewereld, is mij volkomen vreemd. Dat is gelijk mijn toegevoegde waarde. Team leefbaarheid belicht ‘de straatkant’. We bestaan uit 26 man en zijn een bont gezelschap van disciplines. Ik zie het zo: als Bob zijn wenkbrauwen fronst, dan zijn wij onze visie goed aan het uitrollen. We zijn beiden onderdeel van het managementteam en onze mensen zoeken elkaar dagelijks op. Zo houden we verbinding.

"“Als Bob zijn wenkbrauwen fronst, dan zijn wij onze visie goed aan het uitrollen”"

Bob: Vastgoedtechnisch zou je het liefst alleen maar vierkante dozen bouwen met één ingang. In het verleden moest de rest - dus ook onze bewoners - zich maar voegen naar onze plannen. Tegenwoordig organiseren we zogenoemde complexsessies met alle disciplines en met bewonersparticipatie, voordat we überhaupt iets gaan bedenken. Dáár wordt de samenwerking al getriggerd. Die integraliteit moet je aan de voorzijde al vinden, anders krijg je ’m later keihard terug.

Jordi: Leefbaarheid wordt hier bij ZOwonen niet gedaan voor de show, we mogen echt met de vuist op tafel slaan om waar we voor staan, dat vind ik echt wel sjiek. Omgekeerd net zo, ook vastgoed staat hun mannetje. Zonder wrijving geen glans, hè.

SINDS AFGELOPEN JAAR STAAN VERDUURZAMING EN BETAALBAARHEID NOG HOGER OP JULLIE AGENDA, WAAROM?
Bob: De aanleiding is tweeledig. De Rijksoverheid heeft met onze branchevereniging Aedes nationale prestatieafspraken gemaakt die ons onder meer verplichten te verduurzamen. Zo is het streven bijvoorbeeld dat in 2050 alle woningen CO2-neutraal zijn. Tegelijkertijd leidt energiearmoede, onder andere door de oorlog in Oekraïne, tot de noodzaak om te verduurzamen.

Vanuit de bewonerskant is het ineens veel acuter geworden, omdat het in de portemonnee gevoeld wordt. Om die reden hebben wij besloten dat al onze woningen in 2030 gemiddeld energielabel A moeten hebben, en minimaal C.

Jordi: Bij Bob is ideologie de grote speler. Bij onze bewoners is de euro de keiharde reden dat ze willen dat hun huis niet meer tocht. Dat heeft niks met prestatieafspraken te maken. 2022 was de katalysator voor urgentie vanuit beide invalshoeken, dankzij alle externe factoren in de wereld. Er is een spanningsveld tussen verduurzaming van woningen en betaalbaarheid voor bewoners. Bewoners willen gewoon lage woonlasten. Daar maken hun energiekosten onderdeel van uit. Hoe wij dat realiseren maakt voor hen niet veel uit.

Vanuit leefbaarheid hebben we een grote zorg. Mensen die tot voor kort niet te boek stonden als mensen met financiële problemen, kloppen nu bij ons aan omdat de voorschotten zo hoog zijn. De groep die in de problemen komt, wordt snel groter. Het is schrijnend.

HOE ZIET JULLIE VERDUURZAMINGSAANPAK ERUIT?
Bob: Ons verduurzamingsprogramma richt zich sinds 2017 op duurzaamheid en energetische verbetering En kun je opsplitsen in zogenoemde ‘schilverbetering’ denk aan isoleren van kruipruimtes, daken, spouwmuren en vervanging van enkel glas en het plaatsen van zonnepanelen. Het is een projectmatige aanpak, die als een hogesnelheidstrein door onze wijken raast. In Limburg zijn wij een absolute voorloper. De aantallen zijn echt fors en met 14.000 woningen is het een enorme klus om dit gerealiseerd te krijgen.

Alle schilverbeteringen hebben we op kosten van ZOwonen gedaan. Voor het plaatsen van zonnepanelen vragen we een kleine bijdrage in de vorm van servicekosten, minder dan wat het een bewoner aan energiebesparing oplevert. Toch zijn die lage bijdragen via de servicekosten voor bewoners soms al reden om het niet te doen. Dat is waar het team van Jordi in beeld komt.

Jordi: Wij richten ons in dit soort gevallen op bewustwording. Overkoepelend heeft onze Procesregisseur Betaalbaarheid een belangrijke rol. Zij acteert in het externe veld om onder andere met gemeentes en partners in de keten te kijken hoe we bewustwording ten aanzien van duurzaamheid en subsidies bij onze bewoners kunnen vergroten. Er zijn bijvoorbeeld subsidies vanuit de gemeente, maar dan moeten mensen wel weten dat die bestaan. Dat is waar onze financieel coaches het stokje overnemen. Zij komen bij de mensen thuis en zien daar de effecten van wat er in de wereld gebeurt. Zo hebben we in samenwerking met gemeente Sittard-Geleen energiecoaches opgeleid die hands-on bekijken welke besparingen op microniveau nu al doorgevoerd kunnen worden per huishouden. Bewoners krijgen advies en ontvangen pakketten met isolerend materiaal zoals tochtstrips en folie voor achter de verwarming.

WAAR LIGGEN JULLIE GROOTSTE UITDAGINGEN?
Bob: De wereld om ons heen verandert snel en de druk om te versnellen met verduurzamen wordt steeds groter. De prijzen van grondstoffen blijven stijgen, de beschikbaarheid van materialen en menskracht staat enorm onder druk, de rente op de kapitaalmarkt is gestegen, maar ook wij kunnen ons geld maar een keer uitgeven. Dat dwingt ons heel zorgvuldig te kiezen welke maatregelen de hoogste prioriteit hebben. Best een lastige puzzel, want het liefst zou je iedereen morgen willen helpen.

Soms betekent het ook dat we ervoor kiezen om niets te doen. In het geval van sloop kiezen we dan bijvoorbeeld niet voor het vervangen van kozijnen met HR++ glas erin maar denken we aan compensatie in de vorm van woonlastenverlichting door bevriezing van de huur.

"Alle zichtbare effecten geven de moed om door te gaan"

Jordi: Vanuit leefbaarheid zien we het effect van wat er in de externe wereld gebeurt op onze bewoners. Voorschotten voor het energieverbruik zijn soms geïntegreerd in de huur, en omdat deze afgelopen maanden zijn verhoogd is er paniek bij sommige bewoners.

Wij zien schrijnende gevallen van mensen die niet meer douchen, de verwarming uitzetten en samen met hun kinderen met extra kleding aan in huis zitten. Vochtproblemen in de woning door kou en niet luchten veroorzaaken schimmelontwikkeling met gezondheidsproblemen als gevolg. Dat gaat de nieuwe problematiek worden.

HOE HOUD JE DE MOED ERIN? Bob, lachend: Sowieso kijk ik naar het hoofd van Jordi. Maar zonder gekheid, we zijn bezig met het verbeteren van woonomstandig- heden in de vorm van leefcomfort verbeteren en kosten drukken. Onze activiteiten maken dat het verbruik in de woningen direct positief wordt beïnvloed. We zien dat bewoners die we hebben kunnen helpen oprecht blij zijn. Al die zichtbare effecten geven de moed om door te gaan.

Jordi: Ik vind het moeilijk om over successen te praten, ik ga niet over andermans leed. Ik zie het zo, in vredestijd gaat alles goed. Dit zijn oorlogstijden waarin het erop aankomt of je je uitgerolde visie en koers waar kunt maken. Ik zie dat al mijn collega’s ‘vanuit al hun vezels’, en in samenwerking met elkaar, de intentie hebben om het allerbeste te doen voor onze bewoners. Daar krijg ik energie van.

ZOwonen.com maakt gebruik van cookies om de website goed te laten functioneren en het gebruik te analyseren.

Meer informatie: Cookies Privacy