Afspraak is afspraak
In 2023 hebben we met alle samenwerkende gemeentes en huurdersbelangenorganisaties prestatieafspraken gemaakt. Zo ook met de gemeente Echt-Susteren. Een gesprek met Emily Heijthuisen-Janssen, Strategisch adviseur ruimtelijk domein en Phil Winteraeken, van Stichting Huurdersbelangen.
Prestatieafspraken maken is teamwork?
Emily: "Omdat ik in januari 2023 ben gestart bij de Gemeente Echt-Susteren als Strategisch adviseur ruimtelijk domein, was afgelopen jaar de eerste keer dat ik voor de gemeente Echt-Susteren aan de onderhandelingstafel zat. De opstelling, monitoring en evaluatie van de prestatieafspraken was een van mijn taken. Het proces verliep voortvarend en werd voortdurend gemonitord. Ook de opstelling prestatieafspraken 2024 is ontzettend goed verlopen. De samenwerking en het belang van de gezamenlijke, concrete afspraken werd door iedereen gevoeld. Het is mooi dat we alles samen op papier hebben gezet, maar de uitvoering ervan is natuurlijk het belangrijkste. Gemeente, corporaties en huurdersbelangenorganisaties weten elkaar direct te vinden. De bereidheid om elkaar en daarmee uiteindelijk de bewoner te helpen is groot. Ik ben trots dat er een goede samenwerking is. Dat helpt enorm bij de uitdagende volkshuisvestingsopgave waar we met z’n allen voor staan."
Phil: "We hebben hetzelfde doel voor ogen. Dus dan kom je er samen uit. Maar teamwork tussen zoveel partijen is niet altijd vanzelfsprekend en verloopt niet in elke gemeente even soepel. Vanaf de Woningwet van 2015 worden we als huurdersorganisatie betrokken bij dit proces. Sindsdien krijgen we samen iets voor elkaar, doordat we met elkaar afspraken maken. Ieder zijn eigen inbreng. Alle input wordt verwerkt. Dat is een positieve wending." Echt luisteren is het sleutelwoord Phil: "We zijn heel transparant en oplossingsgericht, daarom loopt de samenwerking in Echt-Susteren zo goed. De succesfactor is het voeren van goede gesprekken over volkshuisvesting, leefbare wijken. Nu en in de toekomst."
Emily: "Transparantie in de plannen en in het delen van informatie en het vertrouwen in elkaar zijn voorwaarden om het gesprek goed aan te gaan. Het helpt organisaties op lokaal niveau om goede afspraken te maken en ze te onderhouden. Het is ieders eigen verantwoordelijkheid en belang om zijn rol goed te pakken in de prestatieafspraken. Elk jaar maken we nieuwe afspraken. Deze frequentie versterkt de goede samenwerking en het behalen van de resultaten die we willen bereiken. De focus ligt op het gezamenlijk doel en de oplossingen. De echte succesfactor zit in de gesprekken die je voert. Je hebt elkaar nodig. Als je het individueel had kunnen oplossen, was dat al gebeurd. Op de lange termijn gaat het om volkshuisvesting en leefbare wijken. Een gemeente waar iedereen ertoe doet en naar elkaar omkijkt."
Wat zijn de belangrijkste prestatieafspraken die er gemaakt zijn?
Emily: "Alle afspraken die gemaakt zijn vinden wij belangrijk. Het zijn ook veel afspraken want we hebben met zoveel verschillende doelgroepen te maken. Voor elke doelgroep en elk thema liggen er opgaves, hier gaan we samen mee aan de slag. Dus wat voor de één niet zo belangrijk is kan voor de ander heel belangrijk zijn. Streven is om de afspraken die we maken zo concreet mogelijk te formuleren, zodat er een duidelijk einddoel ligt."
Phil: "We zijn er voor alle bewoners van ZOwonen en woningzoekenden, ook al hebben verschillende doelgroepen andere belangen. We maken vooral geen afspraken over wat we toch al doen, maar kijken naar wat we voor de toekomst willen veranderen. Dat kunnen we alleen samen bereiken."
Waarom is het zo belangrijk om prestatieafspraken te maken?
Emily: "De meerwaarde van de Prestatieafspraken is het sturend vermogen, wat we op korte termijn, maar ook in de toekomst willen bereiken. De uitdagingen op de woningmarkt vragen om duidelijke keuzes. Het is vooral belangrijk om een gedeelde visie te hebben. Als de keuzes zijn gemaakt, moet er ook op worden gestuurd. De gemeente wordt in de woningwet geduid als de partij die de regie heeft, die de richting aangeeft, die partijen verbindt en daarop stuurt. Binnen de mogelijkheden die zij heeft. Soms kan een gemeente bepaalde zaken bepalen, stimuleren of verleiden. Op basis daarvan moet je met elkaar besluiten waar we voor gaan en wat we gaan doen. Gemeenten kunnen het niet alleen, we hebben elkaars expertise nodig. Daarom is er ook een belangrijke rol voor de huurdersbelangenorganisaties en de corporaties weggelegd. Het draait uiteindelijk om teamwork vanuit de verschillende partijen."
Phil: "ZOwonen is er echt voor mensen met de laagste inkomens. En dat is nodig, zeker nu. Er is genoeg te doen in de wijk en daar moeten we ons hard voor blijven maken. We geven de bewoners een stem. Bijna alle afspraken dragen bij aan het woongenot of de hulpvraag van de bewoner of toekomstige bewoner. De rol van de huurdersbelangenorganisatie is daarom ook van groot belang bij de totstandkoming van de prestatieafspraken. Wij weten wat er speelt. En we informeren de bewoners ook. Bijvoorbeeld door de verspreiding van ons nieuwsblad."
Gaan de prestatieafspraken ook over wonen en zorg?
Emily: " Jazeker. De meeste mensen willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen of (weer) zelfstandig gaan wonen. Door de vergrijzing, de decentralisatie van zorgtaken en de wijzigingen in de zorgwetgeving verandert de wijze van het aanbieden van zorg en kijk op (geschikte) huisvesting. Voor de gemeente Echt-Susteren aanleiding om een integrale visie op wonen in relatie tot ondersteuning en zorg te ontwikkelen: de woonzorgvisie. De lokale opgave wordt in beeld gebracht aan de hand van een woonzorganalyse. De analyse wordt vertaald in ambities en keuzes die worden (samen met betrokken stakeholders) vastgelegd in een woonzorgvisie en aanpak. Dit onderwerp heeft nu al prioriteit, vandaar dat we ook de zorginstellingen als gesprekspartner en uitvoerende partij ‘aan tafel’ uit gaan nodigen voor de opstelling van de prestatieafspraken. Als gemeente moeten we samen met onze stakeholders de regie pakken. Ook al bouwen we geen woningen en verlenen we geen zorg."
Hoe maken we prestatieafspraken?
De prestatieafspraken kennen een integrale aanpak, omdat de thema’s waarover prestatieafspraken gemaakt worden een combinatie betreft van het Maatschappelijk Domein en het Ruimtelijk Domein. Op de prestatieafspraken vindt 3x per jaar monitoring plaats, inclusief een eindevaluatie.
Wat hebben jullie samen in 2023 bereikt?
Phil: "De punten die wij als huurdersorganisatie aangedragen hebben, zijn ook opgenomen. Niet alleen de gemeente en de corporatie zijn belangrijk. Ze kunnen niet om de bewoners heen, vooral op het gebied van leefbaarheid. We bereiden onze visie altijd goed voor. Janine, de directeurbestuurder van ZOwonen, gaat graag met ons in gesprek. We drinken sowieso vier keer per jaar koffie naast onze formele overlegmomenten. Dan bereiden we onze agendapunten alvast voor. Het zijn dan open en informele gesprekken. Dan zien we de enorme betrokkenheid van Janine. Dat geeft vertrouwen."
Emily: "Ik denk dat we dankzij de gezamenlijke opstelling van de betrokken partijen niet alleen prestatieafspraken hebben die duidelijk op papier staan, maar die ook in de uitvoering echt werken. De lijntjes zijn kort. We hebben bijvoorbeeld ook de taakstelling vanuit het Rijk om statushouders te huisvesten, dat is heel actueel en geen makkelijke opdracht. Het wringt, zeker met andere woningzoekenden, zoals de starter die momenteel vaak noodgedwongen langer thuis blijft wonen. Zo hebben we samen niet alleen de reguliere weg bewandeld, maar proberen we ook ‘out of the box’ te denken. Bijvoorbeeld door een woning in Susteren aan te kopen voor een groot statushouders gezin van negen personen. Dit gezin verdrukt hierdoor geen andere woningzoekenden en heeft bovendien een woning die ruim genoeg is waardoor er minder overlast is voor de buren. Dit hebben we met drie partijen heel pragmatisch en out-of-the-box aangevlogen. De doelgerichtheid is heel groot bij alle partijen."
Als je aan de andere kant van de tafel zou zitten? Waar zou je dan als eerste op inzetten?
Emily: "Ik denk (energie)armoede. Verder kijken dan de wettelijke verduurzamingseisen, zoals het elimineren van de EFG labels. Vaak spelen er meer financiële zaken, waardoor ‘rondkomen’ moeilijk wordt. De opstelling van de Prestatieafspraken heeft ertoe geleid dat de gemeente Echt-Susteren aangesloten is bij de Voorzieningenwijzer. ZOwonen pakt hierin een actieve rol en adviseert bewoners. De Voorzieningenwijzer laat zien of iemand recht heeft regelingen waar men nu nog geen gebruik van maakt. Wellicht is er geld te besparen op het energiecontract of de zorgverzekering."
Phil: "Leefbaarheid is wat mij betreft het belangrijkste thema. Betaalbaarheid is daar onlosmakelijk mee verbonden. Slopen is ook niet altijd een oplossing. Leefbaarheid bereik je ook doordat mensen op de plek kunnen blijven wonen waar ze alles en iedereen om zich heen kennen, zich veilig voelen in hun eigen omgeving."
De toekomst van prestatieafspraken
In 2024 wordt er een grote herziening verwacht met de nieuwe wet "Versterking regie volkshuisvesting". Dus voor Emily, Phil en overige partners de taak om ook voor 2025 ieders belangen te behartigen. Want zij weten als geen ander wat er speelt in de regio.
